Co to są smary Krytox?

Krytox to handlowa nazwa rodziny wysokowydajnych smarów na bazie polieterów fluorowanych (PFPE), produkowanych pierwotnie przez firmę DuPont, a obecnie przez Chemours.

Co to są smary Krytox i dlaczego Krytox™ uchodzi za „złoty standard” smarów – mimo ceny?

1. Niezwykła chemia PFPE

Smar Krytox™ to czysty perfluoropolieter (PFPE) – łańcuch z atomów węgla i tlenu całkowicie „opancerzony” fluorem. Brak atomów wodoru sprawia, że smar praktycznie nie reaguje z wodą, kwasami, zasadami, paliwami, gazami procesowymi czy większością rozpuszczalników . Konkurencyjne oleje mineralne lub PAO pod wpływem takich mediów utleniają się, tworzą laki i koks – PFPE nie. Ta chemiczna obojętność jest fundamentem renomy marki.

2. Spektrum temperatur od –75 °C do ≥ 350 °C

Typowe serie GPL czy XHT zachowują lepkość i ochronę łożysk od –73 °C do 360 °C . Przy >250 °C smar mineralny wyparuje lub spali się; PFPE jedynie powoli „odgazowuje” nielotne frakcje i nadal smaruje. W kriogenice (zawory ciekłego tlenu, instrumenty kosmiczne) nie twardnieje i nie kruszy się. Ta jedna tubka może zastąpić dwie trzy różne klasyfikacje smarne używane sezonowo.

3. Stabilność w próżni i przy tlenie

Ciśnienie pary PFPE jest skrajnie niskie, więc nie zanieczyszcza komór półprzewodników ani satelitarnych żyroskopów. Dodatkowo nie podtrzymuje spalania nawet w czystym O₂ przy >200 bar . Dlatego NASA, ESA, producenci urządzeń kriogenicznych czy instalacji do separacji tlenu wpisują Krytox™ w specyfikacje bezpieczeństwa. Zwykły PTFE‑zagęszczony olej silikonowy zapłonąłby w podobnych warunkach.

4. Odporność na ciśnienie, obciążenia i korozję

Dane z kart GPL‑225 pokazują nośność powyżej 800 kg w teście 4‑Ball EP (ASTM D2596) i czas życia łożyska >5 000 h przy 200 °C / 10 000 rpm . Jednocześnie PFPE nie tworzy kwasów po utlenieniu, więc nie inicjuje korozji elektrochemicznej ani „pittingu” stali nierdzewnej. W turbinach lotniczych czy pompach próżniowych pozwala podwoić interwał serwisowy.

5. Nietoksyczność i certyfikaty branżowe

Cząsteczka zawiera tylko C, O, F – brak chloru, siarki, fosforu. Dlatego wybrane gatunki posiadają NSF‑H1 (kontakt przypadkowy z żywnością)  i są wolne od VOC zgodnie z EPA. W zakładach farmaceutycznych czy na liniach Tetra Pak można używać jednego środka we wszystkich strefach higienicznych – oszczędzając magazyn i procedury audytowe.

6. Realne oszczędności całkowitego kosztu eksploatacji (TCO)

Drogi w zakupie, tani w życiu – to najkrótsze podsumowanie. Analizy MRO koncernu Chemours wskazują, że przedłużenie okresu między przeglądami łożysk wentylatorów pieców z 3 miesięcy do >18 miesięcy obniżyło koszt roboczogodzin i przestojów o ~70 % (Chemours). Podobnych studiów przypadków jest więcej (spieki w przenośnikach szkła, łożyska autoklawów, zawory chloru). Gdy liczy się koszt na węglu, a nie na tubce, Krytox™ często wygrywa przetarg.

7. Bezkonkurencyjny w niszach ekstremalnych

8. Słabe strony smarów Krytox – bo nie ma ideałów

* Cena: 100 g może kosztować kilkanaście razy więcej niż PAO‑NLGI‑2.
* Kompatybilność elastomerów*: pęcznieją niektóre elastomery silikonowe i EPDM – wymagany dobór FKM / PTFE.
* Może wymagać starannego odtłuszczenia powierzchni przed aplikacją – stare mineralne pozostałości pogarszają adhezję.

9. Podsumowanie

Krytox™ utrzymuje reputację „najlepszego, gdy wszystko inne zawiedzie”, bo:

1. Chemiczna obojętność – nie reaguje, nie korozyjnieje.
2. Ultra‑szeroki zakres temperatur – -75 °C → ≥ 350 °C.
3. Bezpieczeństwo – niepalny, kompatybilny z czystym tlenem.
4. Skrajnie niski parowanie – idealny do próżni i półprzewodników.
5. Długa żywotność – realne wydłużenie okresów serwisowych.
6. Certyfikaty branżowe – oxygen service, NSF‑H1, FDA, RoHS.
7. Łączny koszt mniejszy niż awarie – mimo wysokiej ceny zakupu.

Z tych powodów inżynierowie utrzymania ruchu, projektanci sond kosmicznych czy producenci żywności regularnie akceptują wysoką cenę tubki PFPE, traktując ją jako polisę od ryzyka przerw produkcyjnych, pożarów tlenowych czy kontaminacji instalacji. Smar Krytox™ staje się więc najtańszym rozwiązaniem wszędzie tam, gdzie wszystko inne okazało się zbyt drogie w eksploatacji.

Szczegółowy obraz i najważniejszych cech smarów Krytox możemy określić w kilku punktach zawartych niżej:

1.Chemia i budowa

• a) Baza olejowa: płynne polimery fluorowe (PFPE) o stabilnej, odpornej na chemikalia strukturze.
• b) Zagęszczacz: zazwyczaj drobne cząsteczki politetrafluoroetylenu (PTFE), dzięki którym smar przyjmuje konsystencję pasty.
• c) Brak rozpuszczalników (VOC): praktycznie nie odparowuje, nie wysycha z upływem czasu.

2.Zakres temperatur

• a).Ekstremalne zimno: zachowuje lepkość nawet przy –73 °C, więc śmiało “nie zamarznie” w najgłębszych mrozach Arktyki.
• b).Ekstremalne gorąco: pracuje aż do +260 °C (krótkotrwale nawet wyżej), nie pali się i nie rozkłada w wysokiej temperaturze.

3.Odporność chemiczna

• a) Obojętność: nie reaguje, ani nie utlenia się w kontaktach z chemikaliami, solami czy kwasami.
• b) Nieprzepuszczalność: doskonały wybór w środowiskach próżniowych — wypiera powietrze, ale do niego nie przepuszcza.

4. Zastosowania

• a) Przemysł kosmiczny i lotniczy: łożyska wirników, zawory, uszczelnienia w próżni.
• b) Elektronika: smarowanie styku prądowego, elementów pracujących w wysokiej częstotliwości.
• c) Motoryzacja: uszczelki, elementy układów hamulcowych i hydraulicznych.
• d) Przemysł spożywczy i farmaceutyczny: atestowane warianty dopuszczone do kontaktu z żywnością.
• e) Sprzęt sportowy i fotograficzny: amortyzatory, prowadnice, przeguby, gdzie liczy się cisza i płynność ruchu.

Jak określić Zalety smaru Krytox

Tradycyjna, niezawodna formuła: raz nałożony smar działa latami.

Brak konieczności częstych konserwacji — idealny dla tych, którzy wolą “posmarować raz, a dobrze”.

Jeśli ktoś kiedyś powie Ci, że „smary to smary”, możesz śmiało odpowiedzieć: „Smary jak smary – ale Krytox to już właściwie sztuka w puszce!”.

Podsumowując, smary Krytox to synonim najwyższej klasy smarowania w ekstremalnych warunkach i tam, gdzie liczy się absolutna niezawodność